De Vredeskerk / The Peace Church

De plannen om in deze wijk een nieuwe kerk te bouwen werden al tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt, namelijk in 1944. De stad was in deze wijken voor de oorlog flink uitgebreid, en zou daarna nog verder groeien.
English follows the Dutch text

Maar er was in deze wijk nog geen kerkgebouw voor de Nederlands Hervormden die hier woonden. Er werd in die tijd gekerkt in een schoolgebouw in de Asserstraat (een paar straten verderop) en in het buurtgebouw ’t Profje.

De locatie voor de Vredeskerk is in de jaren 1950 gekozen in overleg met de gemeente Leiden. Het geld voor de bouw van de Vredeskerk is dus bijeengebracht door de Nederlands-Hervormde wijkbewoners. En dat was een bedrag van 100.000 gulden.

Het gebouw is ontworpen door architecten G. Hamerpagt en J. de Gruyter. De Vredeskerk is van bouwkundige waarde omdat het een typisch voorbeeld is van een kerk uit de wederopbouwperiode (na de Tweede Wereldoorlog). De uitstraling van het gebouw is sober en zakelijk, maar toch aantrekkelijk door het gekozen bouwmateriaal; o.a. de donkere baksteen voor de lage omgang die contrasteert met de gele baksteen van de hoge kerkzaal. Opvallend is natuurlijk de witte, open klokkentoren, en de witte horizontale lijnen van de daklijsten.

Vernieuwend in het ontwerp waren de zijruimten in de lage omgang, die gebruikt konden en kunnen worden voor jeugdwerk, en vergaderingen en andere bijeenkomsten: het gebouw is dus ook ontworpen en bedoeld als een ontmoetingsplek en -centrum voor de wijk.

De feestelijke opening van de Vredeskerk was op donderdagavond 2 september 1965. Er stond toen nog geen orgel; dat is er in 1973 gekomen.

Het interieur van de kerk is in de loop der jaren een aantal keren veranderd. De huidige situatie ziet u op de volgende foto. Het meubilair (preekstoel, lezenaar en tafel en doopvont) is speciaal voor deze kerk ontworpen en door gemeenteleden vervaardigd.

Dan iets over de naam van de Vredeskerk. In het dagelijks taalgebruik is de term “vrede” vooral de tegenhanger van oorlog en conflict. In de christelijke traditie heeft het begrip Vrede een diepere betekenis: In de eredienst wordt men gezegend met de vrede van God. Bij avondmaal wenst men elkaar de vrede van Christus. Vrede slaat dan niet alleen op rust, maar ook op heelheid en harmonie, een leven in balans met God, de medemens en de schepping. Die Vrede komt voort uit verzoening tussen de mens en God.

De naam van deze Vredeskerk is al in 1944 gekozen voor een nieuw te bouwen Nederlands Hervormde kerk in Leiden Zuidoost. De naam zal dus in elk geval ook gekozen zijn uit een verlangen naar het einde van de oorlog. De actieve houding die van christenen gevraagd wordt, om te streven naar vrede, komt onder andere tot uitdrukking door:

te bidden om vrede voor oorlogsgebieden;
samenwerking met Amnesty International, om mensen die zich inzetten voor gerechtigheid en mensenrechten, te helpen;
door onderdak bieden aan asielzoekers;
door ruimte bieden in de kerktuin aan een vredesboom en zijn boodschap;

Ook de Vredeskerk is een Groene kerk. Het netwerk van Groene kerken wil gehoor geven aan de bijbelse opdracht om zorg te dragen voor de aarde. Dat komt bij ons o.a. tot uitdrukking door de isolatie van het kerkgebouw en de plaatsing van zonnepanelen, maar ook door met elkaar in gesprek te gaan over hoe we groener en duurzamer kunnen leven, en ook door het onderhouden van een groene kerktuin.

Ontmoeting met René Venema, predikant bij de Vredeskerk.
Op de vraag wat betekent de kerk voor de wijk, stelde hij de wedervraag: Wat betekent de wijk voor de kerk?

De Vredeskerk heeft contact met de andere kerken in Leiden, voornamelijk met de oud katholieke kerk. Bijvoorbeeld bij het Taizé project en oecumenische vieringen. De kerk geeft ruimte aan mensen in de wijk, letterlijk. Nu een verloskundepraktijk, in het verleden de sportschool Visser.

De geloofsgemeenschap die nu in de Vredeskerk samenkomt, komt voort uit een samengaan van de voormalige Vredeskerkgemeente en de voormalige Maranatha-kerkgemeente uit de Morswijk. Samen heten zij De Verbinding. De protestantse gemeente Leiden is de eigenaar van de Vredeskerk. Het gebouw kan ook gehuurd worden door andere groepen.

De kerkpopulatie loopt van Voorschoten naar Leiderdorp, het is een netwerk voor heel Leiden.

Er zijn activiteiten voor verschillende doelgroepen. Elke zondagochtend is er voor kinderen kinderkerk. Daar wordt gewerkt met de methode Bijbel Basics, waarbij creativiteit voorop staat. Een paar keer per jaar zijn er ook excursies voor de jonge leden van de kerk, bijvoorbeeld naar het Joods Historisch Museum in Amsterdam.

Hoe ervaren mensen de kerk? In het verleden gaf de kerk misschien bescherming voor haar leden, maar soms ook een gevoel van beklemming. De kerk is daarin wel veranderd, moderner nu. René biedt pastorale zorg aan leden die daar behoefte aan hebben, soms middels langdurige, diepgaande gesprekken. De leden van de geloofsgemeenschap in de Vredeskerk karakteriseren hun kerk als een sociale plek, met een betrokken en warme sfeer. De kerk als steunpilaar. René is daarbij in de kerk wel een spin in het web, maar hij werkt met een democratische organisatiestructuur; hij is niet de baas.

In september 2025 bestond de kerk 60 jaar. Er zijn veel festiviteiten gehouden. De Vredesboom is geplant op het plein, er was een borrel voor de wijk, er waren exposities, enz.

Met dank aan Jeanette Houwelink ten Cate voor deze tekst

De Vredeskerk (The Peace Church)
Plans to build a new church in this neighborhood were already being made during World War II, in 1944. The city had expanded significantly in these neighborhoods before the war and would continue to grow afterward. However, there was no church building in this neighborhood for the Dutch Reformed Church residents. At that time, services were held in a school building on Asserstraat (a few streets away) and in the community center 't Profje.

The location for the Vredeskerk (Peace Church) was chosen in the 1950s in consultation with the municipality of Leiden. The funds for the construction of the Vredeskerk (Peace Church) were raised by the Dutch Reformed Church residents, amounting to 100,000 guilders.

The building was designed by architects G. Hamerpagt and J. de Gruyter. The Vredeskerk is architecturally significant because it is a typical example of a church from the reconstruction period (after World War II). The building's appearance is austere and practical, yet attractive thanks to the chosen building materials; the dark brick of the low aisle contrasts with the yellow brick of the high church hall. The white, open bell tower and the white horizontal lines of the cornices are striking.

Innovative in the design were the side rooms in the low aisle, which could and can be used for youth work, meetings, and other gatherings: the building was therefore also designed and intended as a meeting place and center for the neighborhood.

The festive opening of the Vredeskerk (Peace Church) took place on Thursday evening, September 2, 1965. There was no organ at the time; one was installed in 1973.

The church's interior has changed several times over the years. The current situation is shown in the following photo. The furnishings (pulpit, lectern, table, and baptismal font) were designed specifically for this church and made by members of the congregation.

Now, a word about the name of the Vredeskerk (Peace Church). In everyday language, the term "peace" is primarily the antithesis of war and conflict. In the Christian tradition, the concept of peace has a deeper meaning: In worship, people are blessed with God's peace. At Communion, people wish each other the peace of Christ. Peace then refers not only to tranquility, but also to wholeness and harmony, a life in balance with God, fellow human beings, and creation. This peace stems from reconciliation between humanity and God.

The name of this Peace Church was chosen in 1944 for a newly built Dutch Reformed church in Leiden Zuidoost. The name must therefore also have been chosen out of a longing for an end to the war. The active attitude required of Christians in striving for peace is expressed, among other things, by:

praying for peace in war zones;
collaborating with Amnesty International to help people committed to justice and human rights;
providing shelter for asylum seekers;
offering space in the church garden for a peace tree and its message;

The Vredeskerk (Peace Church) is also a Green Church. The network of Green Churches strives to heed the biblical command to care for the earth. This is expressed in our church building, for example, by insulating the church and installing solar panels, but also by engaging in discussions about how we can live greener and more sustainably, and by maintaining a green church garden.

Meeting with René Venema, pastor at the Vredeskerk (Peace Church).
When asked what the church means to the neighborhood, he countered with: What does the neighborhood mean to the church?

The Vredeskerk maintains contact with other churches in Leiden, primarily with the Old Catholic Church. For example, through the Taizé project and ecumenical services. The church provides space for people in the neighborhood, literally. Currently, it houses a midwifery practice; in the past, it housed the Visser gym.

The religious community that now meets in the Vredeskerk is the result of a merger between the former Vredeskerk congregation and the former Maranatha congregation from Morswijk. Together they are called De Verbinding (The Connection). The Protestant community of Leiden owns the Vredeskerk (Peace Church). The building can also be rented by other groups.

The church population ranges from Voorschoten to Leiderdorp; it forms a network for all of Leiden.

There are activities for various target groups. Every Sunday morning, there is a children's church. They use the Bible Basics method, which prioritizes creativity. Several times a year, there are also excursions for the younger members of the church, for example, to the Jewish Historical Museum in Amsterdam.

How do people experience the church? In the past, the church may have offered protection to its members, but sometimes it also created a sense of oppression. The church has changed in this respect, becoming more modern now. René offers pastoral care to members who need it, sometimes through lengthy, in-depth conversations. The members of the faith community at the Vredeskerk (Church of Peace) characterize their church as a social place, with a caring and warm atmosphere. The church is a pillar of support. While René is a linchpin in the church, he works within a democratic organizational structure; he is not the boss.

In September 2025, the church celebrated its 60th anniversary. Many festivities were held. The Vredesboom (Peace Tree) was planted in the square, there was a neighborhood get-together, there were exhibitions, and so on.

With thanks to Jeanette Houwelink ten Cate for this text