De Meij van Streefkerkstraat

Burgemeester De Meij van Streefkerk heeft geen grootse dingen gedaan, maar het is vooral de tijd waarin hij in het stadsbestuur opereert - als bestuurder en ook als burgemeester – die turbulent is te noemen. Een aantal belangrijke hervormingen in het stads- en landsbestuur kruist zijn werkzame leven. Daarvan zijn de Bataafse Revolutie, de Franse overheersing en het begin van de moderne monarchie de belangrijkste.

Jhr. Mr. Jean Gijsberto de Meij van Streefkerk is in Leiden geboren op 10 juli 1754, zoon uit een gefortuneerde regentenfamilie. Zijn ouders, Jacob Jan de Meij van Streefkerk en Johanna Rosina Jacoby, zijn gereformeerd en trouw aan Oranje. In 1771 wordt de jonge De Meij ingeschreven aan de Universiteit van Leiden. Hij promoveert vier jaar later in de rechten (Romeins en hedendaags recht).

Zijn eerste belangrijke bestuurlijke optreden is als De Meij in 1784 toetreedt tot de 'veertigraad', een college van de veertig rijkste Leidse burgers (zij droegen op hun beurt kandidaten voor die werden belast met het ambt van Schepen of Burgemeester). In principe al eeuwenlang een ambt voor het leven maar nog geen vier jaar in het pluche of deze wijze van besturen wordt een halt toe geroepen. De oorzaak: de op handen zijnde Bataafse Revolutie: het was het volk (dus ook het Leidse volk) in de aanloop naar deze omschakeling al jaren een doorn in het oog dat het stadsbestuur in handen was van een selecte groep - meestal zeer rijke en vooraanstaande burgers. De weerstand tegen deze adel (regenten, fabrikanten, professoren) vertaalt zich uiteindelijk in de Bataafse opstand.

Even kort door de bocht: de Patriotten eisten meer democratie en stonden zo tegenover de aanhangers van stadhouder Willem V, de Orangisten. Ook De Meij behoorde tot deze laatste groep, die zaken het liefst bij het oude wilde laten. Dus in 1788 moet het college het veld ruimen. De Meij, waarschijnlijk toch een gematigd Orangist blijft een plaats behouden in het stadsbestuur en wordt benoemd tot Schepen van Leiden (tot 1799). Inmiddels is Nederland een vazalstaat van Frankrijk en regeert koning Lodewijk I (broer van Napoleon Bonaparte) over de provinciën. De Meij bekleedt in die tijd diverse bestuurlijke functies zoals raadslid van het stadsbestuur. In deze tijd vindt ook de grote kruitramp aan het Steenschuur plaats. Hier toont Lodewijk I zich een goed heerser, begaan met het lot van de slachtoffers.

De aanloop
Na de roerige Franse tijd (gekenmerkt door een fluwelen revolutie, zonder enig bloedvergieten), die eindigt in 1813 als Napoleon uiteindelijk verslagen is, begint een nieuwe tijd die op z'n minst net zo roerig te noemen is en waarin de moderne monarchie gestalte krijgt met de benoeming van Willem Frederik (oudste zoon van de naar Engeland gevluchte stadhouder Willem V) tot koning Willem I der Nederlanden in 1815.

Dit alles speelt zich af in de aanloop naar De Meij's burgemeesterschap. Ook nog een apart verhaal, want anders dan tegenwoordig waren er toen in Leiden vier burgemeesters actief. Om beurten bekleedde zij het ambt van president-burgemeester voor de tijdsduur van een jaar. In 1817 was het de beurt aan De Meij. Na een reglementswijziging in 1823 is het aantal burgemeesters in Leiden teruggebracht tot één. De Meij werd verkozen dit ambt op zich te nemen en is daarmee Leidens eerste 'alleenheersende' burgervader. Zijn ambtsperiode loopt tot 1842.

De Meij was een uitstekend jurist maar zijn bestuurlijke kwaliteiten waren niet groot. Wat wel tot uiting kwam bij zijn opvolger Du Rieu, die veel daadkrachtiger optrad. Hierover volgende keer meer. De Meij van Streefkerk moet gezien worden als een overgangsfiguur, als een verbindingspersoon, naar een nieuwe vorm van bestuur. Zoals dat ook in het landsbestuur tot uitdrukking kwam; met de constitutionele monarchie, een door het volk gekozen regering met aan het hoofd een niet gekozen maar door erfopvolging gekroonde koning(in), al dan niet ceremonieel. De tijd van grote hervormingen was aangebroken, een nieuwe grondwet en politici van naam zoals Thorbecke (die ook enige tijd zitting heeft gehad in het bestuur van Leiden, daarna naar Gent vertrekt en hals over kop terugkeert in 1830, tijdens de schermutselingen rondom de afscheiding van België).

Privéleven
Over het privéleven van De Meij is niet veel bekend behalve dat hij in 1781 trouwt met Margaretha Maasdam. Zij schenkt hem een zoon (J.G. de Meij van Streefkerk jr., secretaris van Staat en minister van Staat, zie hieronder). Zij overlijdt enige jaren later, waarna De Meij in 1789 een tweede huwelijk aangaat met Petronella Magdalena Gerlings. Uit dit huwelijk worden twee zoons en een dochter geboren. De Meij van Streefkerk was commandeur in de orde van de Nederlandse Leeuw, Jonkheer (vanaf 1826), Heer van Souburg (van 1789 tot 1792), Heer van Streefkerk en Nieuw Lekkerland. Hij overlijdt twee jaar na zijn ontslag als burgemeester op 20 december 1844 en ligt op begraafplaats Groenesteeg te Leiden begraven.

Zoon Jean Gijsberto de Meij van Streefkerk
Jean Gijsberto baron de Meij van Streefkerk jr (bijgenaamd De Klok), heer van Streefkerk en Nieuw-Lekkerland, (Leiden, 1782 - Den Haag 1841). Nederlands ambtenaar en later minister van Staat. Studeerde te Leiden. In 1805 benoemd als kabinetssecretaris tijdens de regering onder Schimmelpenninck, later onder koning Lodewijk Napoleon I. Na enkele maanden in 1816 waarnemend secretaris van Staat te zijn geweest bij afwezigheid van A. R. Falck, mag hij die functie definitief op zich nemen bij Falcks promotie tot minister, in 1823 is hij daarnaast ook secretaris van de ministerraad, wat hij tot 1835 zou blijven. In 1826 wordt De Meij van Streefkerk verheven in de adelstand, eerst tot jonkheer, enkele dagen later tot baron.
In 1835 wordt de baron eervol ontslagen op eigen verzoek (gezondheidsredenen). Bij zijn vertrek wordt hij benoemd tot Minister van Staat en lid van de Eerste Kamer. De laatste functie heeft hij nooit aanvaard, die benoeming is na een jaar weer ingetrokken.


Bronnen:
- Wikipedia
- Groepsportret met Dame
- Leiden, de geschiedenis van een Hollandse Stad
- Groenesteeg, een historische begraafplaats in Leiden
- Parlementair documentatiecentrum RUL
- 100 jaar burgemeesterswijk, een wijk met aanzien